Blog / Proje Bazlı Yeni Yaklaşım Denetimleri: Sanayi Gaz Tüpleri Örneği
Proje Bazlı Yeni Yaklaşım Denetimleri: Sanayi Gaz Tüpleri Örneği
Yasemin Demircioğlu / Şube Müdürü - Ebru Ebeperi Öztürk / Mühendis (Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü)
Piyasa Gözetim ve Denetim alanında büyük bir sorumluluğa sahip Bakanlığımız, 2003 yılından itibaren bu faaliyetleri aktif olarak yürütmeye başlamıştır. Bu gün gelinen noktada gerek bu faaliyetleri sahada yürüten İl Müdürlüklerimizde gerekse Merkezde düzenlemeleri ve koordinasyonu yapan, uygulama usul ve esaslarını oluşturan Birimlerimizde önemli bilgi birikimleri ve tecrübe oluşmuştur.
Piyasa Gözetim ve Denetim alanında iyileştirmeler çalışmaları Avrupa Birliği içinde de devam etmekte olup, yaşanan son ekonomik krizler nedeni ile bu çalışmalar özellikle denetimlerde maliyetleri düşürmek üzere verimlilik ve etkinliğin arttırılmasının yanında üye ülkeler arasında uygulamalarda birlik sağlamak üzere iletişim, akreditasyon ve belgelendirme gibi alanlarda yoğunlaşmaktadır.
Bakanlığımızda ise gelinen noktada bu güne kadar gerçekleştirilen denetimlere geriye dönük olarak bakıldığında, kısıtlı kaynaklarla çok sayıda denetim gerçekleştirilmiş olduğu görülmekle beraber elde edilen sonuçların halen istenen seviyede olmaması denetim politika ve tekniklerini gözden geçirmeyi ve yeni politika ve sistemler geliştirmeyi zorunlu kılmıştır.
Bakanlığımızın ürün güvenliği politikasının temeli ÇIKTILARA (denetim sayısı, uygulanan cezalar v.s) değil, SONUÇLARA (uygunluk seviyesinin artması, şikâyetlerin ve kazaların azalması v.s) odaklanmıştır.
Bu politikanın gerektirdiği hedeflere, sadece denetim planları hazırlayarak ulaşmanın mümkün olmadığının farkında olan Genel Müdürlüğümüz, ilki sanayi gaz tüpleri olmak üzere 2013 yılından itibaren kademeli olarak ürün yada ürün grubu bazında oluşturulacak projelerle denetimlerin gerçekleştirilmesi kararını almıştır.
Sınai Gaz Tüpleri Denetim Projesi
Üretim ve Sanayinin ve hatta hizmet sektörünün önemli bir parçası olan Sanayi Gaz Sektörü, ürün güvenliği açısından en riskli alanlardan birini oluşturmaktadır.
2011-2012 yılları arasında, Ankara ve çevresinde faaliyette olan 17 adet tesiste yapılan denetimlerde 8 adet tesisin uygunsuz olduğu tespit edilerek, faaliyetleri askıya alınmış ve 71.654 TL idari para cezası uygulanmıştır.
Ancak, bu alandaki kazaların ve şikâyetlerin devam etmesi üzerine alınan idari tedbirlerin daha etkili kılınması amacıyla Bakanlığımız, konuyu tüm yönleriyle ele almaya imkân sağlayacak bir denetim projesi başlatma kararı almıştır.
Ön Hazırlık Ve Mevcut Durum Tespiti
Söz konusu bu projenin yaklaşık üç ayı mevcut durum tespiti ve proje hazırlık süresi faaliyetlerine ayrılmıştır.
Buna göre:
- Öncelikle tüm il müdürlüklerine, bu alanda karşılaştıkları durumları, sorun alanlarını ve çözüm önerilerini belirtebilecekleri bir form hazırlanarak iletildi ve sonuçlar değerlendirildi.
- Bakanlık veri tabanı üzerinde geçmiş döneme ait istatistikler değerlendirildi.
- Piyasada üretim dolum aşamalarında yer alan firmalar belirlendi.
- Konu ile ilgili tüm teknik-yasal düzenlemeler ve standartlar tek tek incelendi.
- Bu değerlendirmelere dayanarak projenin kapsamı ve süresi belirlendi.
- Uygunluk Değerlendirme ve Laboratuvar alt yapısı araştırıldı.
- Projenin amacı ve hedefleri belirlendi.
- Denetimlerin yapılacağı iller ve denetçiler belirlendi.
- Proje koordinasyon ve il müdürlükleri denetim elamanları belirlendi.
- Denetim süreçleri tanımlandı.
- Denetim akışı oluşturuldu.
- Kontrol listeleri hazırlandı.
- Sektöre ait verileri tespit etmeye yardımcı olacak yeni formlar düzenlendi.
- Uygunsuzluklar halinde alınacak önlem ve yaptırımlar belirlendi.
- Hazırlanan dokümanlar, seçilen İl Müdürlüğü denetçilerinin görüşüne sunuldu.
- Kontrol Listelerinin ve denetim akışının doğrulanması amacıyla tesis ziyaretleri gerçekleştirildi.
- Bakanlık Merkezi ve denetçiler arasında iletişimi sağlayacak bir mail grubu kuruldu.
- Proje kurgusu tamamlandığında tüm denetimi gerçekleştirecek olan denetçilere yönelik proje hakkında bilgilendirme ve denetimin içeriği ile ilgili bir eğitim faaliyeti düzenlendi.
Proje Amacı
Yukarıdaki hazırlıkların ışığında proje iki aşama halinde ele alındı ve ilk aşamada:
Endüstriyel kullanım amacı ile üretilmiş ve piyasada dolaşımda olan basınçlı gaz tüplerinin ve bunların dolum tamir ve bakımını yapan tesislerin;
Uygunluk seviyelerinin tespiti,
Bu faaliyet alanı ile ilgili sorunları,
Bu sorunlarla ilgili düzenleme ihtiyaçları,
Teknik ve idari çözüm önerileri geliştirilmesi ve ilgili taraflara sunulması,
Dolum ve bakım tesisleri ile piyasada dolaşan tüplerle ilgili takip mekanizması geliştirilerek envanter oluşturulması amaçlanmıştır.
Projenin ikinci aşamasında ise birinci aşamadaki verilerden faydalanarak, dolaşımdaki tüplerin denetimlerinin sağlanması ve düzenlemelere uygunluklarının arttırılması amaçlanmıştır.
Proje Hedefi
Piyasada faaliyet gösteren basınçlı gaz tüplerinin periyodik muayene, deney, bakım ve tamirini yapan tesislerin (DBT) envanterini oluşturmak,
DBT tesislerinin 2011/4 sayılı Tebliğe uygunlukları ile ilgili veri oluşturmak ve bu kapsamda piyasayı kontrol altına almak,
2014 yılına kadar bütün tesislerin yeterlilik belgesi almasının sağlanması ve bu tesislerin tamamının 2011/4 sayılı Tebliğe uygun hale getirilmesi,
Piyasada hâlihazırda dolaşmakta olan tüplerin ve tüp demetlerinin taranarak, adetlerinin gaz cinslerine, üretim tarihlerine göre sınıflandırılmasının yapılmasının sağlanması,
Uygunsuzlukların kontrol altına alınmasına katkı sağlamak üzere, tüm dolum tesisleri ile piyasada dolaşıma giren tüm tüplerin kayıt altına alınabileceği ve ilgili tarafların ulaşımına açık bir veri ağı oluşturulması,
olarak belirlenmiştir.
Proje Kapsamı
Projenin kısa ve orta vade olarak iki aşamayı kapsaması planlanmıştır.
Kısa Vadede (2013):
- Tüplerin dolum bakım ve periyodik muayenelerini yapan TESİSLERİN DENETİMİ
- Manifold Denetimleri (Ekim 2013)
Orta vadede (2014-2015):
- Bu istasyonlarda dolumu, bakımı ve periyodik muayenesi yapılan tüplerin uygunluklarının tespiti ve sınıflandırılması
Denetim akışı:
Denetim 3 aşamalı olarak planlandı.
1- Belge Denetimi
2- Ekipman Denetimi
3- Tesiste Bulunan DOolu Tüplerin Denetimi
Üçe ayrılan denetimlerin her bir bölümün akışı ayrı ayrı çizilerek; hangi kriterlerin kontrol edileceği, hangi uygunsuzluklar için ne tür önlem ve tedbir alınacağı belirlendi. Kontrol Kriterleri hazırlanırken başta standartlar olmak üzere teknik düzenlemeler ve genel güvenlik gerekleri göz önünde bulundurulmuştur.
Denetimlerin Gerçekleştirilmesi
Denetimler 15 Şubat – 20 Mart 2013 tarihleri arasında aynı anda tüm illerde kayıtlı /kayıtsız tüm Sınai Gaz dolumu yapan tesislerde başlatıldı.
I.Aşama Sonuçları
Halen devam etmekte olan bu projenin ilk aşama sonuçları ve tespitler aşağıda verilmiştir.
Denetim Sonuç Verileri:
Bu denetimlerde 173 adet dolum tesisi denetlenmiştir.
Bu Tesislerin 36 adedi uygunsuz bulunmuş, 14’ünde düzeltici tedbirler alınmış, 22’sinin faaliyetleri durdurulmuştur.
Tesis denetimleri sırasında ayrıca dolumu yapılmış 2296 adet tüp üzerinde yapılan incelemelerde uygunsuz bulunan 277 adet tüp imha edilmek üzere ayrılmıştır.
Bu denetimler sonucunda toplam 90.461 TL idari para cezası uygulanmıştır.
Tespitler:
Bu faaliyetlerin neticesinde;
Sektörün mevcut teknik düzenlemelere uyum açısından henüz istenen düzeyde olmadığı,
Teknik ve yasal düzenlemelerle ilgili yeterli bilincin özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde oluşmamış olduğu,
Teknik düzenlemelerin uygulama alt yapısının yeteri kadar güçlü olmadığı,
Piyasada, bu sektör ürünlerinin aynı anda pek çok düzenlemeye tabi olması nedeniyle karmaşık bir yapıya sahip olduğu,
Teknik düzenlemelerin uygulama alt yapısının Avrupa Birliği uygulamaları ile tam uyum içinde bulunmadığı (Projenin başladığı noktada, ADR anlaşmasının tam olarak hayata geçirilmemiş olması),
Piyasada yer alan sorunların bir kısmının düzenlemelerin eksik ve zayıflığından kaynaklanmakta olduğu, bu düzenlemelerin bir kısmının değiştirilmesi ve iyileştirilmesi gerektiği,
Kullanım ömrü boyunca dolaşımda olan bu ürünlerin miktar ve sınıfına dair bilgilere ulaşılamaması ise ciddi bir izleme ve kayıt mekanizması kurulmasına ihtiyaç duyulduğunu göstermiştir.
Çıkarılan Dersler
Sağlıklı Önanaliz: Sektörün teknik mevzuata uyumunun proje hazırlık döneminde dikkatli incelenmesi ve analizinin yapılması gerekmektedir. Aksi halde idari yaptırımların ve önlemlerin uygulama pratiği zaman zaman piyasa şartlarını zorlayabilmektedir. Denetimler başlatılmadan önce tahmini uygunsuzluk oranının belirlenmeye çalışması, uygulanması planlanan önlemlerin/yaptırımların ekonomik etkilerinin önceden ölçülebilmesi bu tedbirlerin piyasa üzerindeki olası dramatik etkilerinin kademeli geçişlerle yumuşatılması imkanını sağlayacaktır.
Test Muayene Belgelendirme Kuruluşlarının Verileri: Onaylanmış Kuruluşlar da dahil olmak üzere test muayene ve belgelendirme kuruluşlarının sektörle ilgili verilerini ve görüşlerini almak denetimlerde önceliklerin belirlenmesinde katkı sağlayacaktır.
Gözden Geçirme: Bu proje kurgusu içinde saha denetimlerinin aynı anda başlatılması ve aynı anda tamamlanması öngörülmüştür. Bu yaklaşımın genel olarak birçok avantajı görülmekle birlikte belli bir noktada (denetim sürecinin ilk çeyreği gibi) faaliyetin durdurularak sahadaki denetçilerle elde edilen verilerin ve karşılaşılan durumların değerlendirilmesi gerekmektedir.Denetim kurgusu ne kadar iyi kurulursa kurulsun saha pratiği öngörülemeyen birçok farklı durumu karşımıza çıkarmaktadır. Faaliyetin belli bir noktasında verilerin değerlendirilmesi, ihtiyaç duyulan değişikliklerin gerçekleştirilmesine imkân vererek öngörülemeyen durumlar karşısında sorunların çoğalmadan baş edilmesini sağlayacaktır. Bu tür bir “ara aşama” aynı zamanda denetçilerin bilgilerinin tazelenmesini sağlayacaktır.
Hızlı Ve Kolay İletişim: Denetim görevlileri ve koordinasyon ekibi arasında sağlanacak hızlı ve kolay iletişimin, denetimin doğru, etkin ve sağlıklı yürütülmesi bakımından önemi bir kez daha anlaşılmıştır. Denetçilere bu anlamda her türlü ekipmanın sağlanması ve mevcut teknolojinin imkânlarının etkin iletişimin kurulabilmesi amacıyla kullanılması büyük önem arz etmektedir.
Sonuç itibariyle; Proje bazlı denetim yaklaşımının, doğru yöntemlerle beslenerek daha da iyileştirilmesi ve tüm alanlarda hayata geçirilmesi halinde, tam olarak uygulanabilmesi için gerekli alt yapının ve kaynakların da sağlanması ile Bakanlığımızın ürün güvenliği anlaşılmaktadır.
