Blog / Sanayimizin Yol Haritası: Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi
Sanayimizin Yol Haritası: Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi
Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi ile 2023 yılında ulaşılması planlanan 500 milyar Dolar’lık ihracat hedefine yerli sanayimizin çok önemli katkılar yapması amaçlanmaktadır.
Sanayimizin Yol Haritası: Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi
Dünyanın küresel bir pazara dönüştüğü, ekonomi başta olmak üzere birçok alanda ülkeler arasında sınırların kalktığı ve bilginin gücü tayin ettiği günümüz dünyasında, bilgiyi üreten ve ürettiği bilgiyi teknolojik ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde ürüne dönüştüren toplumlar, müreffeh ve güçlü ülkeler haline gelmişlerdir. Bu süreç incelendiğinde, gelişmiş ülkelerde ilerlemenin lokomotifinin her zaman sanayi olduğu görülecektir. Ülkemiz sanayicilerine ve girişimcilerine yön verecek bir yol haritası niteliği taşıyan Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi ile 2023 yılında ulaşılması planlanan 500 milyar Dolar’lık ihracat hedefine yerli sanayimizin çok önemli katkılar yapması amaçlanmaktadır.
Türkiye Sanayi Stratejisinin Hazırlık Süreci Ekonomide önemli olan kısa dönemli başarılardan ziyade, uzun süreli sürdürülebilir programlardır. Sanayinin yapısal dönüşümünün gerçekleştirilmesine katkı sağlamak ve yönlendirmek amacıyla gerek Orta Vadeli Programda, gerek Yıllık Programda öncelikli olarak stratejik planlama yaklaşımı benimsenmiştir. Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliği sürecinde AB ile yürütülen 35 müzakere faslından biri “İşletmeler ve Sanayi Politikası”dır. 2003 yılında yayınlanan “Türkiye Sanayi Politikası (AB Üyeliğine Doğru)” başlıklı belgenin revize edilmesi, bu faslın kapanış kriterleri arasında yer almıştır.
Bu doğrultuda, Nisan 2007’den itibaren kapsamlı bir sanayi stratejisi hazırlanmasına yönelik çalışmalar Bakanlığımız koordinasyonunda sürdürülmüştür. Belgenin hazırlık sürecinde katılımcı bir yaklaşım benimsenmiştir. Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi’nin hazırlık sürecinin her aşamasında kamu ve özel sektör temsilcilerinin görüşlerine başvurulmuştur. Ayrıca belge oluşturulurken, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanmış olan politika dokümanlarında yer alan ve rekabet gücü konularını doğrudan ilgilendiren çok sayıda politika ve tedbir göz önünde bulundurulmuştur.
Bu yaklaşım çerçevesinde hazırlanan Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011- 2014 (AB Üyeliğine Doğru) 7 Aralık 2010 tarih ve 2010/38 sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararıyla onaylanmış ve 27 Ocak 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011- 2014 (AB Üyeliğine Doğru), 5 Ocak 2011 tarihinde Bakanımız Nihat Ergün tarafından kamuoyuna tanıtılmıştır. İş dünyası ve basının yoğun ilgi gösterdiği tanıtım toplantısında TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Boyner, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, MÜSİAD Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan ve TUSKON Yönetim Kurulu Başkanı Rızanur Meral birer konuşma yaparak Türkiye Sanayi Stratejisi’nin Türkiye ekonomisi için çok önemli olduğunu vurgulamışlardır. Belge’nin Avrupa Birliği Boyutu Avrupa Birliği ile yürütülen üyelik müzakereleri çerçevesinde “20. Fasıl İşletme ve Sanayi Politikası” kapanış kriterinin yerine getirilmesini teminen “Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi”nin İngilizce tercümesi Avrupa Komisyonu’na iletilmiştir.
Avrupa Birliği’nin sanayi politikası hazırlarken kullandığı çerçeve, Türkiye için strateji belirleme sürecine gerek içerik gerekse metodoloji açısından önemli katkılar sunmuştur. Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan Türkiye 2011 Yılı İlerleme Raporu’nun İşletmeler ve Sanayi Politikası faslında; Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi, Türkiye Makine Sektörü Strateji Belgesi ve Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi’nin kabul edilmesine atıfta bulunularak bu alanda daha fazla ilerleme kaydedildiği belirtilmiştir.Raporda genel olarak, işletme ve sanayi politikası alanında Avrupa Birliği müktesebatına uyumun yeterli düzeyde olduğu vurgulanmıştır. Belgenin İçeriği Son dönemlerde imalat sanayimizde yaşanan olumlu göstergeler, küresel gelişmeler ve ülkemizin potansiyeli de göz önünde bulundurularak Türkiye sanayisi için uygulanacak stratejinin uzun dönemli vizyonu “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde, Avrasya’nın üretim üssü olmak” olarak belirlenmiştir. 2011-2014 yıllarını kapsayan Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacı, “Türk Sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak” olarak belirlenmiştir.
Bu vizyona ve genel amaca yönelik olarak ise;
• Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki payının artırılması,
• Düşük teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek ürünlere geçişin sağlanması,
• Becerilerini sürekli geliştirebilen şirketlerin ekonomideki ağırlığının artırılması,
şeklinde üç temel stratejik hedef tespit edilmiştir. Sanayi Stratejisi, belirlenmiş uzun vadeli vizyon, genel amaç ve stratejik hedefler doğrultusunda sanayinin ve sektörlerin rekabet gücünü artırmak üzere; yapısal dönüşümü yönlendirmeye ve desteklemeye katkı verecek, AB’deki sanayi politikası yaklaşımlarıyla uyumlu, Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler sonucu oluşturulan bir politika çerçevesini içermektedir. Bu politika çerçevesi, yatay ve sektörel politikalar olmak üzere iki temel üzerine oturmaktadır. Yatay sanayi politikası alanları, sanayi faaliyetlerinin genelindeki verimlilik artışlarını sürekli kılmak amacıyla, piyasaların etkin işleyişini sağlamaya, yatırım ve iş yapma ortamını firmalar için geliştirmeye ve cazip hale getirmeye yönelik çerçeve unsurları içermektedir. Bu kapsamda, tüm firmaların rekabet gücünü etkileyen ve farklı kurumlar arasında koordinasyon gereğini ön plana çıkartan, işgücünün niteliğini yükseltecek, finansmana erişimi kolaylaştıracak, yenilikçilik kapasitesini geliştirecek, girdi maliyetlerini düşürecek, çevreye duyarlılığı artıracak yatay politikalar uygulanmaktadır.
Türkiye Sanayi Stratejisinin Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Süreci Sanayi stratejisinin uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi süreci Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda, kamu ve özel sektör ile işbirliği halinde gerçekleştirilmektedir. Türkiye Sanayi Stratejisinin Resmi Gazete’de yayımlanmasını müteakip uygulama, izleme ve değerlendirme faaliyetlerine başlanmıştır. Uygulama, izleme ve değerlendirme sürecine yönelik olarak üçlü bir yapı oluşturulmuştur. Bu yapının en üstünde İzleme ve Yönlendirme Komitesi yer almaktadır. İzleme ve Yönlendirme Komitesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşarı Başkanlığında; kamu kurumlarının üst düzey bürokratları ile sanayi, işçi ve işveren kesimini temsil eden üst düzey temsilcilerden oluşmaktadır. Söz konusu Komite altı ayda bir toplanmaktadır.
Uygulama, izleme ve değerlendirme mekanizmasının ikinci kademesinde İzleme ve Değerlendirme Kurulu yer almaktadır. İzleme ve Değerlendirme Kurulu, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürü’nün Başkanlığında; Strateji Belgesi’nde yer alan ve yatay sanayi politikaları kapsamında belirlenen sekiz Girişim Başkanı’ndan oluşmaktadır. Söz konusu kurul üç ayda bir toplanmaktadır. Uygulama, izleme ve değerlendirme mekanizmasının son yapısını girişimler oluşturmaktadır. Girişimler, ilgili Girişim Başkanı’nın koordinasyonunda eylemlerden sorumlu ve ilgili kurumların uzmanlarından oluşmaktadır. Girişim toplantıları ise üç ayda bir gerçekleştirilmektedir.
1. Yatırım ve İş Ortamının İyileştirilmesi Girişim Başkanlığı: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
2. Uluslararası Ticaret ve Yatırımlar Girişim Başkanlığı: Ekonomi Bakanlığı
3. Beceriler ve İnsan Kaynağı Girişim Başkanlığı: Milli Eğitim Bakanlığı
4. KOBİ’lerin Finansmana Erişimi Girişim Başkanlığı: KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı)
5. Firmaların Teknolojik Gelişimi Girişim Başkanlığı: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
6. Altyapı Sektörler Girişim Başkanlığı: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
7. Çevre Girişim Başkanlığı: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
8. Sanayi Politikası ve Bölgesel Kalkınma Girişim Başkanlığı: Kalkınma Bakanlığı Uygulama, izleme ve değerlendirme sürecinde yer alan tüm sekretarya faaliyetleri Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmektedir.
Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi kapsamında 72 adet eylem mevcuttur. Bu eylemlerin gerçekleşme durumlarına yönelik olarak; altı aylık dönemler halinde uygulama, izleme ve değerlendirme raporları hazırlanmakta ve söz konusu raporlar İzleme ve Yönlendirme Komitesi toplantısında Komite üyeleriyle paylaşılmaktadır. 2011 yılı Ocak-Haziran dönemi faaliyetlerini içeren Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi I. Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Raporu ve 2011 yılı Temmuz-Aralık dönemi faaliyetlerini içeren Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi II. Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Raporu hazırlanarak ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşılmıştır.
Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi II. Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Raporu’nda 2011 yılı sonu itibariyle eylemlerin başarı durumlarına da yer verilmiştir. Sektörel Stratejiler Sanayi Stratejisi çatısı altında sektörlere yönelik stratejik plan çalışmaları da Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Türkiye Makine Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı ile Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı, 2 Mayıs 2011 tarihli ve 2011/10 sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile kabul edilerek uygulamaya girmiştir. Söz konusu belgelere yönelik uygulama, izleme ve değerlendirme süreçleri devam etmektedir. Türkiye Kimya Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı, Türkiye Demir-Çelik ve Demir-Dışı Metaller Sanayi Strateji Belgesi ve Eylem Planı, Türkiye Seramik Sanayi Strateji Belgesi ve Eylem Planı ile Türkiye Elektrik Elektronik Sanayi Strateji Belgesi ve Eylem Planı hazırlıkları tamamlanarak Ekonomi Koordinasyon Kurulu’na sunulmuştur.
Türkiye Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Sektörleri Strateji Belgesi ve Eylem Planı hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Tüm strateji belgelerinin 2012 yılı içerisinde uygulamaya girmesi planlanmaktadır.
