Blog / Üç Aylık Ulusal Verimlilik İstatistikleri 2011 Yılı Dördüncü Çeyreği Sonuçları Açıklandı
Üç Aylık Ulusal Verimlilik İstatistikleri 2011 Yılı Dördüncü Çeyreği Sonuçları Açıklandı
Nazlı SAYLAM BÖLÜKBAŞ – Faik Yücel GÜNAYDIN – Dursun BALKAN – Yücel ÖZKARA
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü, Resmi İstatistik Programı kapsamında hesapladığı ve yayınladığı Üç Aylık Ulusal Verimlilik İstatistikleri’ni 2 Nisan 2012 tarihinde kamuoyuyla paylaşmıştır. Bu dönemde de EFİS Rev. 2’ye (Avrupa Birliğinde Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflandırılması) göre sanayinin “B-Madencilik Taşocakçılığı”, “C-İmalat Sanayi” ve “D-Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı” kısımları, Ulusal Verimlilik İstatistikleri’nin kapsamını oluşturmuştur.
Ana Sanayi Grupları Sınıflaması (MIGs) çerçevesine uygun şekilde beş sanayi grubunda da göstergeler hesaplanmıştır. İmalat sanayi çalışan kişi başına üretim endeksinin ve çalışılan saat başına üretim endeksinin aldığı değerler Şekil 1’de görülmektedir. Çalışan kişi başına üretim endeksi, 2011 yılı dördüncü döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre (2010 yılı IV. dönemine göre) % 0,4 artarak 124,3 değerine ulaşmıştır. Bu yıllık artışla birlikte, çalışan kişi başına üretim endeksi, bir önceki döneme göre (2011 yılı III. dönemine göre) ise % 9,6 artmıştır. Çalışılan saat başına üretim endeksi 2011 yılı ilk döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre % 0,9 artarak 127,3 değerineulaşmıştır. Çalışılan saat başına üretim endeksinde, bir önceki döneme göre ise % 8,1 artış yaşanmıştır. Zaman serilerinin izlediği seyir incelenirken yıllık değişimlerin izlenmesi daha sağlıklı sonuçlar verecektir. Bunun sebebi dönemlik değişimlerin belli bir bölümünün mevsimsel etkiler içermesidir.
Bu amaçla Şekil 2’de imalat sanayi çalışan kişi başına üretim endeksi ve mevsimsel etkilerden arındırılmış endeks bir arada gösterilmiştir.Mevsimsel şoklar içermeyen verimlilik serisi incelendiğinde son dönemde imalat sanayi verimliliğinin yıllık bazda % 0,42 artış gösterdiği görülmüştür.Ülkemiz ekonomisinde gerek sanayi geneli, gerek imalat sanayi verimliliğinin belirleyicisi, 2009 yılı ile 2010 yılının ilk yarısında yatay seyreden istihdam düzeyine bağlı olarak, üretim miktarı olmuştur. Şekil 3’te görüldüğü gibi (son 4 dönemde ortalama %1,3) istihdamın düzenli olarak artması istihdam daralmasına dayanmayan sağlıklı bir verimlilik büyümesine işaret etmektedir.
Şekil 4’te madencilik ve imalat sanayi kısımları için bir önceki döneme göre değişimleri orijinal seri ve mevsimsel şok içermeyen seriler gösterilmektedir. Şekil incelendiğinde madencilik ve taşocakçılığı için bulunan orijinal serilerin büyük dalgalanmalar gösterdiği, buna karşın reel değişimlerin daha küçük olduğu görülmüştür. İmalat sanayi için yapılan analiz de madencilik sektöründe görülen sonuca benzer şekilde, dalgalanmaların ağırlıkla mevsimsel etki kaynaklı olduğunu göstermiştir.
İmalat sanayi ile madenciliğin mevsimsel şoklardan arındırılmış verileri karşılaştırıldığında mevsim dışı faktörlerin imalat sanayi verimliliği üzerinde daha büyük dalgalanmalar yarattığı görülmektedir.2005 ile 2011 yılları arasını kapsayan dönemde imalat sanayini oluşturan 24 bölüm incelendiğinde “makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı” bölümü ile “bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı” “kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı”, “tekstil ürünlerinin imalatı” bölümlerinin verimliliğinin düşme eğiliminde olduğu, bu bölüm dışında kalan 20 bölümün verimliliklerinin artma eğiliminde olduğu görülmüştür.
En yüksek verimlilik büyüme eğiliminin “ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı” bölümünde olduğu görülmüştürTablo 1’de ana sanayi grupları, sanayinin kısımları ve toplam sanayi için hesaplanan şoklardan arındırılmış genel trendlerin 2005-2011 dönemi yıllık ortalama verimlilik büyüme oranları verilmiştir. Ana sanayi grupları karşılaştırıldığında enerji malı üretimi ile dayanaklı tüketim malı üretimi sanayi gruplarının imalat sanayimizin verimliliğinin artışının temel öğeleri olduğu görülmektedir.
Şekil 5’te ana sanayi grupları çalışan kişi başına üretim endeksi serilerinin trendleri gösterilmiştir. Bu noktada kullanılan trend kavramı orijinal seriden mevsimsel etkilerin ve düzensiz şokların çıkarılmasıyla elde edilen uzun dönemli eğilimi ifade etmektedir. İlk dikkat edilmesi gereken nokta, incelenen dönem büyük bir küresel durgunluğun da içerildiği bir dönem olmasına rağmen Dayanıklı Tüketim Malı Üretimi ve Dayanıksız Tüketim Malı Üretimi verimliliklerinin uzun dönem eğilimlerinin krizden etkilenmemiş olmasıdır. Enerji Malı Üretimi verimliliğinin, genel hızlı artış eğilimini korumakla birlikte, kriz döneminde artış hızının belli bir dönem düştüğü görülmektedir. Bununla birlikte Dayanıksız Tüketim Malı Üretimi verimliliği kriz dönemine kadar yatay bir seyir izlemiş, kriz döneminde bir artış yaşamış, kriz sonrası dönemde tekrar yatay seyretmiştir.
Sermaye malı üretiminin krize en duyarlı alan olduğu görülmektedir. Aramalı İmalatı ile Sermaye malı Üretimi dalgalı seyir gösteren alanlardır. Ele alınan dönemde Dayanıklı Tüketim Malı ve Enerji Malı Üretimlerinin sanayi genelindeki verimlilik artışlarının temelini oluşturduğu değerlendirilmektedir. Şekil 5’ten görüldüğü kadarıyla, 2007 3. dönemine kadar verimlilik artış eğilimi bir arada ve tutarlı seyreden ana sanayi gruplarının krizin etkilerinin hissedilmeye başlandığı dönem sonrasında birlikte hareketi ortadan kalkmıştır.
Artış eğilimi ortak bir karakteristik olarak kaydedilmekle birlikte, kriz sonrasında kriz öncesi dönemde gözlemlenen dengeli verimlilik artışından bahsedilememektedir. 2011 yılının son çeyreğinde imalat sanayinin alt bölümlerinden “Diğer ulaşım araçları” bölümünde %90 seviyesinde bir verimlilik artışı hesaplanmıştır. Bu çok yüksek artışın, bir yılı aşan uzunlukta imalata dayanan bir üretim alanında, geçen dönemlerde gerçekleştirilen üretimin sonlandırılarak bu döneme kaydedilmesine dayandığı tespit edilmiştir.
