Blog / Neden Islah Organize Sanayi Bölgeleri?
Neden Islah Organize Sanayi Bölgeleri?
• Devlet kurumları açısından, planlı ve düzenli sanayi bölgelerinin ihdası ve uygun sanayi parsellerinin oluşmasıyla, kayıt dışı sanayi faaliyetlerinin ortadan kaldırılarak tam kontrolün sağlanması mümkün olabilecektir.
Mustafa MASATLI / Tekirdağ Vali Yardımcısı Neden Islah Organize Sanayi Bölgeleri?
Cumhuriyet sonrası ülkemizdeki sanayi yapılanması belirli bölgelerde yoğunlaşmıştır. Tekirdağ ili, Ergene Havzası içerisinde üretim girdilerine ve pazarlara yakınlık ölçütlerine de uygunluk arz etmesi nedeniyle, özellikle 1970’lerden sonra birkaç bölge dışında plansız ve kontrolsüz olarak sanayileşmeye başlamıştır. Plansız ve kontrolsüz sanayinin çevreye, doğal kaynaklara, insan sağlığına ve sanayicilere vermiş olduğu olumsuz etkiler, bu bölgelerde köklü bazı tedbirlerin alınmasını gerektirmiştir. Böylece Islah Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) sanayi bölgeleri literatürümüze yasal olarak girmiştir.
Yazıda; Ergene Havzasından, Ergene Eylem Planından, Islah OSB’lerin kuruluş, amaç, hedef, avantajlarından ve Tekirdağ Islah OSB örneğinden bahsedilecektir.
ERGENE HAVZASI
Tekirdağ ili, Ergene Havzası’nın önemli bir kısmı olup Havza da 2 bin 37 adet sanayi tesisi bulunmaktadır. Bu sanayi tesisleri günlük 332 bin m³ atıksu oluşturmaktadır. Bu sanayi tesislerinin; yüzde 82’si Tekirdağ, yüzde 10’u Kırklareli, yüzde 8’i Edirne’dedir. Ergene Havzası’nda günlük toplam 562.000 m3 atıksu ortaya çıkmaktadır. Hiçbir yerleşim biriminde atıksu arıtma tesisi bulunmadığından, Ergene Nehri’ne günlük 230.000 m3 evsel atıksu da arıtılmadan deşarj edilmektedir. Sanayinin önemli bir bölümünün su kullanım ihtiyacı, yeraltı su kaynaklarından karşılandığı için yeraltı su seviyesinde ortalama 100 m.lik düşüşler görülmektedir.
Sanayi tesislerinin Ergene Havzası’nda konuşlanmasının nedenleri;
• Bölgenin İstanbul’a olan yakınlığı,
• Doğal kaynakların (su vs.) bulunması,
• Kalifiye işgücüne yakınlık,
• Ulaşım sistemlerine yakınlık (Kara, hava, demir yolu, deniz yolu),
• İç ve dış pazarlara yakınlık,
• Yatırım yapmanın ve yatırımı genişletmenin kolaylığı,
• Diğer sebepler (Teşvikler, uygun arazi bulunması vs.) olarak sıralanabilir.
ERGENE EYLEM PLANI ve ISLAH ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ TEKİRDAĞ ÇALIŞMALARI
İlimiz sınırları içerisinde 1970’lerde başlayan, 1980’lerden sonra hareketlenen, 1990’lı yıllardan sonra ise hız kazanan sanayileşme OSB’ler dışında plansız ve kontrolsüz olarak, Velimeşe - Yulaflı, Çerkezköy yolu üzeri, Veliköy, Karaağaç, Misinli, Vakıflar, Ulaş Türkgücü Köyü yoluyla, Muratlı-Karıştıran yolu aksında yoğunlaşmıştır. Bu bölgelerle birlikte Tekirdağ ilimiz sınırları içerisinde bin 536 sanayi kuruluşu mevcuttur. Bölgemizde sanayinin gelişim trendine bağlı olarak, hızlı nüfus artışı, çarpık şehirleşme, plansız endüstrileşme, hatalı yer seçimi, yakma cihazlarının standart dışı olması nedeniyle; aşırı hava kirliliği, toprakta çoraklaşma, toprak kirliliği, su kirliliği, deşarj standartlarına uyulmaması, arıtma tesisi çamurları ile katı atıkların depolama ve bertarafına ilişkin sahaların eksikliği gibi etkenler çevreyi olumsuz yönde etkilemiştir. Ayrıca kuruluşlarca ihtiyaç duyulan suyun Ergene Havzası yeraltı suyundan karşılanması, yeraltı su kaynaklarının azalmasına ve yeraltı su seviyenin düşmesine neden olmuştur. Hızlı ve denetimsiz kullanılan suyun doğrudan yer üstü sularına deşarj edilmesi de, Ergene ve Çorlu Derelerinin kirlenmesine neden olmuştur.
Bu alan üzerindeki işletmeler, arıtma ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olması, arıtma teknolojisini takip etmenin zorluğu, arıtma işletme maliyetinin yüksekliği sebepleriyle yeterli bir arıtma sistemini kendi imkânlarıyla kuramamışlardır. Bu nedenle ilimizde özellikle yukarıda belirtilen sekiz bölgede yoğunlaşan sanayi kuruluşlarının OSB çatısı altında toplanması planlanmıştır. Bu sayede ortak arıtma tesisleri yapılacak, firmaların sabit ve arıtma işletim giderleri azalacak, bölgedeki sanayinin rekabet gücü yükselecek, ayrıca tek elden yönetim ve denetim sağlanması ile de çevreye olan olumsuz etkilerin minimize edilmesi sağlanacaktır.
ERGENE HAVZASI EYLEM PLANI
06.05.2011 tarihinde Tekirdağ İli, Çerkezköy İlçesinde, Orman ve Su İşleri Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel EROĞLU’nun katıldığı toplantı ile Hükümetimizin bir Eylem Planı olarak; Ergene Havzası içerisinde kirlenmenin durumunun belirlenmesi, tespit edilen kirlilik kaynaklarının daha detaylı incelenmesi, özellikle mevcut durumda meydana gelen kirliliğin önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması, kısa, orta ve uzun vadede kirliliğin azaltılmasına yönelik önlemlerin belirlenmesi amaçlarıyla “Ergene Havzası Eylem Planı” açıklanmıştır. Söz konusu planda Havza’da yer alan tüm illerde bulunan kurum ve kuruluşlara görev ve sorumluluk paylaşımı yapılmıştır. Ergene Eylem Planı 15 başlık altında toplanmaktadır. Bu başlıklardan birisi ve en önemlisi “Islah Organize Sanayi Bölgelerinin Kurulması ve Sanayi Atıksularının Ortak Arıtımının Sağlanması” dır. Öte yandan, dağınık ve plansız sanayinin planlı sanayi haline getirilmesini sağlamak amacıyla 4562 sayılı OSB Kanununda değişiklik yapılmış, ayrıca 6215 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”a Islah OSB düzenlemesi ile ilgili bir madde eklenerek bu düzenleme 12.04.2011 tarih ve 27903 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
6215 Sayılı Kanun’un 19. Maddesi’nin Geçici 8. Maddesi’nde: “Bu maddenin yürürlük tarihinden önce mer’i plana göre yapılaşan sanayi tesislerinin bulunduğu alanlar için, bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içerisinde yapılan başvuruların, Valilikçe uygun görülmesi halinde; hazırlanan gerekçe raporuna istinaden 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca plan onama yetkisi bulunan idarelerle alanın özelliklerine göre ilgili kurumların katılımıyla, Vali başkanlığında oluşturulacak olan Islah Komisyonunun belirlediği ıslah şartları ve süresinin Bakanlık tarafından uygun görülmesi ile söz konusu alanlar OSB olarak değerlendirilebilir. Bakanlık, OSB yer seçimi komisyon üyesi olan kurum ve kuruluşlardan alacağı görüşler doğrultusunda OSB sınırlarını belirler. Tespit edilen ıslah şartları çerçevesinde, tüzel kişilik kazanan OSB’lerde, bu Kanunla getirilen tüm izin ve ruhsat yetkileri, ıslah çalışmaları tamamlanıncaya kadar genel mevzuat hükümlerine göre yürütülür.
Süresi içinde ıslah şartlarını tamamlamayanlar OSB niteliklerini kaybederek sicilden terkin edilir. Bu maddenin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar OSB Uygulama Yönetmeliğinde belirlenir” denilmektedir. OSB Uygulama Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ise 04.08.2011 tarih ve 28015 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Islah OSB’lerin kuruluş amaç ve hedefleri;
• Bölge sanayisinin disipline edilmesi,
• Sanayicilerimizin gelecekle ilgili olumlu tahmin ve projeksiyonlarda bulunmasının sağlanması,
• Şehirlerin planlı gelişmesine katkıda bulunulması,
• Birbirini tamamlayıcı ve birbirinin yan ürününü teşvik eden sanayilerin bir arada üretim yapmalarıyla, üretimde verimliliğin ve kâr artışının sağlanması ve sanayide kümeleşmenin gerçekleştirilmesi,
• Sanayinin az gelişmiş bölgelerde yaygınlaştırılması,
• Küresel ekonomik şartlar içerisinde sanayicilerimizin rekabet gücünün artırılması,
• İnsan sağlığının, çevrenin ve doğal kaynakların korunması,
• Sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir üretim anlayışının bölgemizde hâkim olması,
• Tarım alanlarının sanayide kullanılmasının disipline edilmesi,
• Sağlıklı, ucuz, güvenilir bir altyapı ve ortak sosyal tesislerin kurulması,
• Müşterek arıtma tesisleri ile çevre kirliliğinin önlenmesi,
• Bölgelerin devlet gözetiminde, kendi organlarınca yönetiminin sağlanması,
• Düzensiz ve plansız olarak yapılaşan sanayi kuruluşlarının hukuki ve fiili eksikliklerini ıslah süresi içerisinde tamamlamalarına imkân sağlanması,
• Ortak enerji, ortak arıtma ve ortak alt yapı kullanımının sağlanması, (Arıtma tesislerinin kurulacağı yerler; arazi özellikleri ve bölgedeki endüstrilerin yoğunlukları da dikkate alınarak, Çevre Düzeni Planındaki Islah Sanayi Alanlarıyla uyumlu olarak belirlenmiştir) şeklinde sıralanabilir.
TEKİRDAĞ VALİLİĞİNCE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR
• Valilikçe öncelikle bir çalışma ekibi kurulmuş ve koordinatör görevlendirmesi yapılmıştır.
• Valiliğe yapılan talep başvuruları ekindeki gerekçe raporu ve eklerinin şartlara uygun olup olmadığını incelemek üzere, kamu kurum ve kuruluşlarının teknik elemanlarından oluşan inceleme komisyonu kurulmuştur.
• Tekirdağ Valiliği Islah Komisyonu Çalışma Usul ve Esasları Yönergesi hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur.
• Islah OSB ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere Valilikçe Islah OSB Bürosu kurulmuştur.
• Sanayicilere yönelik olarak 20’den fazla toplu bilgilendirme toplantısı yapılmıştır.
• Yukarıda belirtilen sanayi alanlarında faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarına bizzat gidilmiş, yetkilileriyle görüşülerek Islah OSB’ye sanayicilerin katılım daveti ile bilgilendirme dokümanları elden verilmiştir.
Valilikçe Islah OSB çalışması 8 bölgede yapılmıştır. Velimeşe Veliköy, Muratlı, Ergene-1, Ergene-2, Türkgücü bölgelerinde tüzel kişilik alınmış, Özetle Islah Organize Sanayi Bölgelerinin hayata geçmesiyle; • Bölgedeki hava, toprak ve su kirliliği engellenmiş olmakla birlikte, doğal kaynaklarımızın korunması ve insan sağlığını olumsuz yönde tehdit eden etmenlerin ortadan kalkması, • Sanayicilerin OSB’lerin avantajlarından yararlanmalarının yanı sıra, geleceğe yönelik olumlu projeksiyonlarda bulunmaları, • Devlet kurumları açısından, planlı ve düzenli sanayi bölgelerinin ihdası ve uygun sanayi parsellerinin oluşmasıyla, kayıt dışı sanayi faaliyetlerinin ortadan kaldırılarak tam kontrolün sağlanması mümkün olabilecektir.
