Blog / KOSGEB Tarafindan KOBİ?lere Sağlanan Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri
KOSGEB Tarafindan KOBİ’lere Sağlanan Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri
Hatice KESKİN - Melek ÖKSÜZ / KOBİ Uzmanları
Ülkemizde, yaklaşık 3 milyon işletmenin yüzde 99.9’unu oluşturan küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ); toplam yatırımların yüzde 50’sini, toplam istihdamın yüzde 78´ini, toplam katma değerin yüzde 55’ini, toplam ihracatın yüzde 60’ını, toplam kredilerin yüzde 24’ünü oluşturarak önemli bir ekonomik değer ortaya koymaktadır (Tablo 1).
Seçilmiş ülkeler bazında elde edilen verilerin karşılaştırmalı olarak değerlendirildiği yandaki tabloda yer alan bilgiler ışığında aynı durumun, dünya geneli için de geçerli olduğu görülmektedir. Günümüzde küreselleşmeyle birlikte yaşanan değişim ve gelişmeler, ülkelerin ekonomik ve sosyal durumlarını önemli ölçüde etkilemektedir.
Ulusal piyasaların yerini küresel piyasaya bırakması, ülkeleri, dolayısıyla da ekonomilerin temel taşlarını oluşturan KOBİ’leri yoğun rekabet ortamı ile karşı karşıya bırakmıştır. Bu durum; ülke ekonomilerinde, KOBİ’lerin daha fazla önem kazanıp, ön plana çıkmasına neden olmuştur. KOBİ’lerin ulusal ve uluslararası piyasalarda sürekli rekabet içerisinde yer almaları beraberinde daha çok sorun getirmiş ve uluslararası piyasalarda başarılı olmalarını daha da zorlaştırmıştır.
Girişimcilik tutkusu ve küçük işletmeler, gerek sosyal gerek ekonomik boyutlarıyla bireyin, toplumun ve ekonomik sistemin hayati bir parçasıdır. Dünyadaki hızlı değişimin getirdiği yüksek teknoloji içeren servis ve üretim modelleri, esnek organizasyon yapıları, bilgi ve iletişim ağlarına erişim kolaylığı, yeni fikir üretme veya geliştirme amacında olan girişimciye de alternatif üretim ve pazarlama modelleri sunarak, küçük firmaların rekabet gücünü arttırmaktadır. Bunun yanında değişen dünya koşullarında ayakta kalabilmek için rekabet eden büyük firmalar küçülmekte, maliyetlerini düşürebilmek için küçük ölçekli firmalarla çalışmayı tercih etmekte, bu da KOBİ’ler için yeni fırsatlar doğurmaktadır.
Büyük firmalar ve yerel talep arasında aracı konumunda bulunan küçük işletmelerin, rekabetin korunması, işletmelerin birbirine bağımlılığının sürdürülmesi, istihdamın yaratılması ve girişimciliğin özendirilerek yeni fikir ve buluşların ortaya konması ve geliştirilmesi konularında toplumların yaşamlarına katkıları yadsınamayacak boyuttadır.
1 Ekonomik ve sosyal kalkınmalarında üstlendikleri rol, işsizliğin azaltılması ve istihdama olan katkıları, esnekuyum kapasiteleri, ekonomik dalgalanmaları karşılayabilme yetenekleri, girişimci ruhları ve inovatif yetenekleri tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de KOBİ’leri önemli ve vazgeçilmez kılmaktadır. Bu nedenle KOBİ’ler, yoğun rekabet ortamında sürekli gelişim ve değişim içerisinde devamlılıklarını sürdürmek zorundadırlar. Ülkemizin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında KOBİ’lerin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide bütünleşmeyi ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek üzere kurulan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB)
2; ülkemiz ekonomisi için hayati öneme haiz olan KOBİ’lerimiz açısından önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Sanayi sektöründeki KOBİ’lere hizmet vermek ve onların gelişmelerine destek olmak amacıyla kurulan KOSGEB; ülkemiz KOBİ politikasının daha geniş yelpazede uygulanabilmesi için imalat sanayinin yanı sıra diğer sektörleri de hizmet alanı kapsamına dahil etmiştir
3. KOSGEB tarafından verilecek hizmet ve desteklerden yararlanacak KOBİ’lere ilişkin sektörel ve bölgesel öncelikler ise Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiştir. Genişleyen hedef kitlesinin ihtiyaçlarına daha etkin ve verimli cevap verebilecek esnek ve dinamik bir yapı oluşturulabilmek amacıyla KOSGEB; destek yönetmeliğinde değişikliğe giderek, yeni “KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği5”ni yürürlüğe koymuştur.
Söz konusu yönetmelik çerçevesinde hedef kitlenin bölge, sektör ve ölçek parametrelerine göre farklılaşan ihtiyaçları esas alınarak; KOBİ’lerin ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, ekonomik gelişmelere uygun bir şekilde sanayide entegrasyonu gerçekleştirmek, ihracattaki paylarını artırmak, araştırma-geliştirme, yenilik ve işbirliği faaliyetlerini desteklemek, girişimcilik kültürünü geliştirmek ve Kalkınma Planları, Hükümet Programları ile Yıllık Programlarda belirlenen hedefler de dikkate alınarak; Ar-Ge ve yenilikçilik, endüstriyel uygulama, girişimcilik, pazarlama, e-dönüşüm, kurumsallaşma, markalaşma, kalite geliştirme, tasarım, çevre, enerji ve işbirliği-güçbirliği ile günün şartlarına bağlı olarak oluşabilecek diğer konularda yeni destek programları kurgulanmıştır. Bu kapsamda işletmelere, girişimcilere, KOBİ’lere yönelik projeleri olan meslek kuruluşlarına ve işletici kuruluşlara, geri ödemeli ve geri ödemesiz olmak üzere;
• Genel Destek Programı,
• KOBİ Proje Destek Programı,
• Tematik Proje Destek Programı,
• Girişimcilik Destek Programı, Ar-Ge,
• İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı,
• İşbirliği - Güçbirliği Destek Programı ve
• Gelişen İşletmeler Piyasası KOBİ Destek Programı başlıkları altında destekler sağlamaktadır.
Geliştirilerek uygulanmakta olan programlarımızla KOBİ’lerin finans, üretim, kalite ve standardizasyon, yönetim, pazarlama gibi birçok alandaki sorunlarının çözümüne destek olunması amaçlanmaktadır. Bu sorunların çözümü sürecinde, ihtiyaç duydukları konularda bilgiye erişimleri, bu bilgileri özümseyerek doğru değerlendirebilecek kurumsal yeterliliğe sahip olmaları da önem arz etmektedir. Günümüz rekabet ortamı içerisinde, araştıran, piyasayı ve rakiplerini iyi analiz eden, gelişmeleri takip eden, önce öğrenip uygulayan, daha iyiyi ve yeniyi ortaya koyabilen, kendi kabuğunu kırabilen KOBİ’ler kazanacaktır.
Bu bağlamda işletmelerin verimliliği ve devamlılığı, dolayısıyla rekabet güçlerinin arttırılması açısından, sektörel veya içsel sorunlarının doğru bir şekilde tespit edilmesi ve konusunda uzman kişiler yardımıyla çözümü noktasında eğitim ve danışmanlık hizmetleri öne çıkmaktadır. İhtiyaçların farkındalığı ve sorunların çözümü için, en tepe yöneticiden en alt kademede çalışana kadar herkes eğitim ve danışmanlığın gerekliliğine inanmalı, bunu uygulamalarına yansıtmalıdır.
Güçlü kurumsal yapı, etkili insan kaynakları politikaları ve yeterli kaynak aktarımına sahip olan büyük işletmeler; eğitim ve danışmanlık hizmetlerine kolay ulaşabilmekte hatta bağımsız eğitim birimleri kurabilmektedir. Ancak küçük işletmeler; bilinç eksikliği, bilgiye erişimde yaşanılan sorunlar, insan kaynaklarına yönelik politika ve profesyonel yönetim anlayışındaki yetersizlikler, personel sayısının azlığı, maliyet unsuru gibi nedenlerdenötürü zorunlu kalınmadıkça eğitim ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanmamaktadırlar.
Bu anlamda KOBİ’lerin alacakları idari ve teknik her türlü eğitim ve danışmanlık hizmetleri, problemlerinin çözümü noktasında önemli bir araç olarak değerlendirilerek, KOSGEB Genel Destek Programı içerisinde Eğitim ve Danışmanlık Destekleri tasarlanmıştır. “Eğitim ve Danışmanlık Destekleri” ile KOBİ’lerimizin;
• İstihdam ettikleri işgücünün, yeni ve ileri teknolojileri uygulayacak mesleki standartlara uygun kalitede bilgi, beceri ve davranışlara sahip, nitelikli insan gücü düzeyine yükseltilmesi,
• Bilim ve teknolojideki gelişmeleri; ürün ve hizmetlerine hızlı, etkin, doğru ve tam zamanında yansıtmaları ile yüksek kalite ve uygun maliyetlerle piyasaya herkesten önce arz etmeleri,
• Emek yoğun yatırımlardan bilgi yoğun yatırımlara yönelmeleri,
• Üretim ve hizmetlerinde otomasyonun yaygınlaşması,
• AB sürecinde, nitelikli işgücü olarak serbest dolaşıma hazır olmaları,
• Ana ve yan sanayi ilişkilerinde, ara insan gücü niteliğinin geliştirilmesi,
• Üniversite–sanayi işbirliği imkanlarından yararlanmaları,
• Piyasalardaki talep açıklarını yakalayan, taleplerdeki değişiklikleri fark eden, çevresindeki potansiyeli üretime dönüştüren, rekabeti gelişmenin bir aracı olarak gören, risk alma kültürüne sahip bir yapıya kavuşturulması, hedeflenmektedir. KOSGEB Eğitim Desteği çerçevesinde KOBİ’ler;
• Genel Yönetim,
• Pazarlama Yönetimi,
• Üretim Yönetimi,
• İnsan Kaynakları Yönetimi,
• Mali İşler ve Finansman Yönetimi,
• Dış Ticaret ve Uluslararası Mevzuat,
• Bilgisayar ve Bilgi Teknolojileri,
• Enerji Teknolojileri,
• Yeni Teknik ve Teknolojiler,
• Yenilik,
• Mesleki ve Teknik Eğitim,
• CE İşareti,
• Ürün Belgelendirme ve
• Çevre konu başlıklarının altındaki muhtelif eğitim konularında destek ve hizmet alabilmektedir.
Bu kapsamda KOSGEB Veri Tabanı´na kayıtlı KOBİ’ler, genel katılıma açık veya işletme içi eğitim alabilecekleri gibi KOSGEB tarafından düzenlenecek programlara da katılabilmektedir. Program süresince desteğin üst limiti 10.000 (on bin) TL’dir. Her bir konu başlığı altında alınan her bir eğitim için bir işletmeye sağlanacak desteğin üst limiti 1.000 (bin) TL ile sınırlandırılmıştır.
Program süresince bir konu başlığı altında alınan eğitimler için verilen toplam destek üst limiti 4.000 (dört bin) TL’dir. Danışmanlık ihtiyaçları açısından değerlendirdiğimizde, KOBİ’lerimiz danışmanlık hizmetlerine ulaşmada ve nitelikli hizmet alma noktasında da birçok sorun yaşamaktadır. KOBİ’lere yönelik danışmanlık hizmetleri kapsamında kamu ve özel sektörden birçok kurum ve kuruluş hizmet/ destek vermektedir. Ancak, bu kurum/ kuruluşların hizmet ve desteklerine ilişkin KOBİ’ler tarafından bilinirliğin yetersizliği, ihtiyacın farkındalığı ve karşılanması noktasındaki öncelikler, hizmet alımı aşamasında sorun olarak ortaya çıkabilmekte, danışmanlık hizmetlerinin getireceği maliyet caydırıcı olabilmektedir.
Bu kapsamda nitelikli arz ile talebin örtüşmesi ve danışmanlık sisteminin KOBİ’lerce benimsenmesi açısından KOSGEB tarafından, Danışmanlık Desteği geliştirilmiştir. Söz konusu destek kapsamında KOBİ’ler;
• Genel Yönetim,
• AB ve Diğer Uluslararası Kaynaklardan Yararlanmak Üzere Proje Hazırlama,
• İş Planı Hazırlama,
• Yatırım,
• Pazarlama,
• Üretim,
• İnsan Kaynakları,
• Mali İşler ve Finans,
• Dış Ticaret,
• Bilgisayar ve Bilgi Teknolojileri,
• Enerji Teknolojileri,
• Yeni Teknik ve Teknolojiler,
• CE Kapsamındaki Ürün Tasarımı Belgelendirmesi ve CE Belgesine Uygun Üretim ile
• Çevre konu başlıklarında danışmanlık hizmeti alabilmektedirler. Program süresince desteğin üst limiti 15.000 (on bin) TL’dir. Her bir konu başlığı altında alınacak danışmanlık hizmetine verilen destek miktarı 4.000 (bin) TL ile sınırlandırılmıştır.
Ayrıca, Genel Destek Programı dışında, yeni “KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği” kapsamında yer alan diğer programlarımız çerçevesinde de;KOBİ’lerin, bu programlar dahilinde alacakları eğitim ve danışmanlık hizmetleri proje değerlendirme kurullarınca uygun görülmesi halinde desteklenebilecektir. Danışmanlık Hizmeti ve KOBİ Danışmanı Uygulanmakta olan destek politikalarını günün koşullarına uygun olarak sürekli geliştirip iyileştirerek hizmet alanı içerisindeki KOBİ’lere daha iyi hizmet verme amacı doğrultusunda çalışmalarını yürüten KOSGEB, mevcut piyasa şartlarını da dikkate alarak Eğitim ve Danışmanlık Desteklerinde de iyileştirmeler yapmak üzere önemli çalışmalar yürütmektedir.
Ülkemizde; danışmanlık hizmetleri piyasasında profesyonel anlamda danışmanlık hizmeti veren nitelikli kuruluşlar, genellikle belli bir büyüklüğe sahip işletmelere yönelik hizmet vermekte olup küçük işletmelere yönelik diyalog geliştirememekte, üniversitelerin, üniversite-KOBİ işbirliği kapsamındaki faaliyetleri de yeterli olamamaktadır. Küçük işletmelere yönelik danışmanlık hizmeti veren bazı kuruluşlar, bu işletmelerin devlet destekli almış oldukları danışmanlık hizmetlerindeki uygulamalarında yapmış oldukları hatalar nedeniyle “Danışman” ve “Danışmanlık Hizmeti” kavramlarının sorgulanır hale gelmesine neden olmuştur.
Danışmanlık mekanizmasının gerekli yetkinliğe ulaşması için danışman akreditasyon sisteminin oluşturulmasına yönelik çalışmalar dağınık kalmış, bütünleştirilememiştir. KOBİ’lere yönelik danışmanlık hizmetlerine, ülke kalkınma plan ve programlarında, uluslararası taahhütler çerçevesinde hazırlanan plan ve programlarda da yer verilmekte olup bu kapsamdaki sorunların çözümüne yönelik, eylem/proje/faaliyetler hazırlanıp uygulanmaktadır.
KOBİ’lerle ilgili politikaların uygulanmasında ulusal düzeyde eşgüdümün sağlanması gerekçesiyle KOSGEB koordinasyonunda yürütülen, KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı’nda (KSEP) (2011-2013) da “KOBİ Danışmanı mesleği için ulusal meslek standardı hazırlanacak, ulusal yeterlilikler kapsamında sınav ve belgelendirme altyapısı oluşturulacaktır” eylemi bulunmakta olup Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) sorumluluğunda yürütülmektedir. KOSGEB de eylemin ilgili kuruluşu olarak yer almaktadır. KOBİ Danışmanlık Sistemi´nin merkezinde KOBİ’ler olmak üzere; ülke politikaları, KOBİ’leri temsil eden sivil toplum kuruluşları, KOBİ’lerin üyesi oldukları meslek örgütleri, büyük işletmeler, KOBİ’lere yönelik politika ve destek geliştiren kurum/ kuruluşlar, üniversiteler, KOBİ’lere danışmanlık hizmetlerini veren özel/ kamu kurum kuruluşları ve bankalar bu sistemin bir parçasıdırlar. KOBİ’ler başta olmak üzere, her biri sistem içeresindeki görev ve sorumlulukları çerçevesinde eksikliklerini doğru analiz ederek, iyileştirmek ve geliştirmek durumundadırlar.
Bunu yaparken sistemin parçası olan tüm taraflarla etkileşim, işbirliği ve koordinasyonun elden bırakılmaması gerekmektedir. Halkanın birindeki sorun tüm tarafları etkilemektedir. KOSGEB, bu anlayışla yürüttüğü faaliyetler kapsamında; Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) işbirliği ile “Türkiye Cumhuriyeti’ndeki KOBİ Danışmanlık Sistemi Projesi6”ni hayata geçirmiştir.
Proje ile uluslararası deneyimlerin ülkemiz uygulamalarına aktarılarak, ulusal danışmanlık sistemimizin dolayısıyla KOBİ’lerimizin geliştirilmesine katkı sağlanması, ülkemizdeki KOBİ danışmanlık hizmetine ilişkin standartların belirlenerek bu piyasanın iyileştirilmesi, güçlendirilmesi dolayısıyla KOBİ’lere verilecek danışmanlık hizmetinin kalitesinin artırılması ve KOSGEB’in önemli destek mekanizmalarından biri olan danışmanlık desteğinin sağlam temellere oturtulması amaçlanmıştır.
KOBİ’lerin rekabet gücünün artırılabilmesi amacıyla etkin bir danışmanlık sisteminin tesisi için ilgili kurum ve kuruluşlar arasındaki işbirliğinin artırılması ve etkin bir diyalog mekanizmasının oluşturulmasının gerekliliğine inanan KOSGEB, bu çalışmanın tüm aşamalarında ilgili kurum/kuruluşlarla koordinasyon içerisinde süreci yürütmüştür. Çalışmada elde edilen çıktılar çerçevesinde; ülkemiz KOBİ’lerine hizmet veren danışmanların hizmetlerinde belirli bir kalite standardını yakalamaları, KOBİ’lerin içinde bulundukları durumu her yönüyle analiz ederek çözümler üretebilecek seviyeye gelmeleri ve KOBİ’leri uzmanlık alanı olarak görmeleri sağlanılarak, danışmanlık piyasasında belirli bir güven ortamının oluşturulmasına yardımcı olacak bir sistemin kurulması amacıyla, KOSGEB tarafından MYK ile “KOBİ Danışmanı” meslek standardının hazırlanmasına ilişkin süreç başlatılmıştır
7.KOBİ’lerin ekonomik ve sosyal kalkınmadaki paylarını artırmak misyonu doğrultusunda KOSGEB, yukarıda bir kısmına yer verilen ve yürütmekte olduğu daha birçok destek ve hizmetiyle katma değeri yüksek, dünyaya entegre KOBİ’lerin var olabilmesi adına faaliyetlerini sürdürmektedir.
