Blog / İstanbul Kalkınma Ajansı
İstanbul Kalkınma Ajansı
İstanbul İçin Çalışan Bir Çözüm Merkezi
Doç. Dr. Abdulmecid KARATAŞ/İstanbul Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri İstanbul Kalkınma Ajansı
Bölgesel kalkınmada yeni bir araç olarak tasarlanan ve Avrupa Birliği Bölgesel Politikasına uyum kapsamında 2006 yılında kurulmaları kararlaştırılan 26 kalkınma ajansından biri olan İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA), Aralık 2009’da aktif olarak faaliyete geçerek İstanbul’a hizmet etmeye başlamıştır.
İSTKA, küresel kent İstanbul için çalışan, insan odaklı ve çevreye duyarlı, etkili ve yön veren bir çözüm merkezi olma vizyonuna sahip olup katılımcılığı benimseyerek ortak aklı temsil etmek; işbirliği ağlarının merkezinde yer alarak kaynakları İstanbul için ortak değere dönüştürmek misyonu ile hareket etmektedir.
Ajans, faaliyetlerinde ve projelerinde verimlilik, yenilikçilik, sürdürülebilirlik, bilimsellik, çevreye ve kültürel değerlere duyarlılık ve katılımcılık gibi temel değer ve çalışma ilkelerini benimsemektedir. Bu ilkelerden katılımcılık ilkesi doğrultusunda İSTKA, bölgesel politikaların belirlenmesinde, yerel paydaşların katılımına zemin oluşturacak bir platform olmayı hedeflemektedir. Nitekim Ajans koordinasyonunda yürütülen 2010–2013 İstanbul Bölge Planı hazırlık çalışmalarında yerel sahiplenmenin, sürdürülebilirliğin ve etkinliğin sağlanması için planlama sürecinin her aşamasında katılımcılık ilkesi gözetilmiş; planın stratejik amaç ve hedeflerine ulaşmak amacıyla paydaşların sürece etkin katılımı sağlanmıştır. Ortak akıl oluşturmayı amaçlayan katılımlı bir planlama süreciyle ortaya çıkan İstanbul Bölge Planı’nın vizyonu "Kültürel, tarihi ve doğal mirasını koruyan; yüksek katma değer üreten ekonomik yaşanabilir ve yasam kalitesini sürekli yükselten kent: İstanbul” olarak belirlenmiştir. İSTKA, kalkınmayı çok boyutlu, ekonomik gelişmenin yanında sosyal hakların gelişmesi, kalkınırken çevreye duyarlı olunması ve kültürel değerlerin korunması ve geliştirilmesi gibi daha geniş alanları içeren bir kavram olarak görmekte ve toplumun tüm kesimlerinin potansiyelini harekete geçirecek bir kalkınma anlayışıyla hareket etmektedir.
Bölgesel kalkınmada verimlilik, İSTKA’nın katılımcılık kadar vazgeçilmez gördüğü bir diğer temel çalışma ilkesidir. Türkiye’nin ekonomik, finansal ve ticari hayatında ağırlıklı bir konuma sahip olan İstanbul’un kendi olanakları ve kaynaklarını yerel ve bölgesel kalkınma hedefleri doğrultusunda en verimli şekilde kullanması gerekmektedir. Bu bağlamda bölgenin beşeri sermayesi ve maddi kaynaklarının sürdürülebilir bir çerçevede, etkili ve verimli şekilde kullanılmasına, yatırım ortamının iyileştirilmesine ve istihdam ve rekabet gücünün arttırılmasına yönelik faaliyetlere destek verilmektedir.
İSTKA kurulduğundan bu yana önemli miktarda mali kaynağı bu gayretleri desteklemek amacıyla yerel kurum ve kuruluşların kullanımına sunmuştur. Doğrudan Faaliyet Desteği Programı, Mali Destek Programı ve Güdümlü Proje Desteği Programı kanalıyla verilen bu destekler sayesinde birçok fikrin hayata geçirilmesine yönelik projeler Ajansın desteği ile halihazırda yürütülmektedir. Bu aynı zamanda, İstanbul’da kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ve kurumların çalışmalarını proje mantığı çerçevesinde hazırlama ve yürütme alışkanlık ve yetkinliğini kazanması için iyi bir fırsat teşkil etmiştir. Doğrudan Faaliyet Desteği Programının amacı, bölge ekonomisi için kritik öneme sahip araştırma ve planlama çalışmaları, bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik iş geliştirme merkezleri, teknoloji geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması amacıyla yapılacak fizibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin başlatılmasına katkı sağlayacak olan faaliyetlerin desteklenmesidir. Mali Destek Programı ise İstanbul Kalkınma Ajansının kullandığı öncelikli destek mekanizmasıdır. Bu program ile çeşitli tema ve öncelikler çerçevesinde belirlenen alanlara uygun projeler ile katkı sağlamak hedeflenmektedir. Güdümlü Proje Desteği Programının amacı ise bölgesel gelişmenin hızlandırılması, bölgenin rekabet edebilirliğinin güçlendirilmesi ve bölgedeki iş ortamının iyileştirilmesi açısından önem taşıyan projelerin ajansında içerisinde bulunduğu bir süreç ile hayata geçirilmesidir.
İSTKA, 24 Aralık 2010 tarihinde ilan ettiği ilk proje teklif çağrısında toplam 70 Milyon TL bütçe ile üç ana başlık altında beş adet mali destek programına çıkmıştır. Bu üç başlıktan ikisi “Yaratıcı Endüstrilerin Geliştirilmesi” ve “Bilgi Odaklı Ekonomik Kalkınma” olup kapsamları kar amacı gütmeyen kurumlar ve işletmelere yönelik olarak belirlenmiştir. Bir diğer başlık ise “Sosyal İçerme ve Toplumsal Bütünleşme Küçük Ölçekli Altyapı” olarak belirlenmiştir. Bu proje teklifleri ile 2010-2013 İstanbul Bölge Planı çerçevesinde belirlenmiş öncelikli alanları desteklemek ve bölgesel gelişimi tetiklemek hedeflenmiştir. “Yaratıcı Endüstriler” temalı 2 programda teknolojik uygulamaların ve yenilikçiliğin arttırılması önceliklendirilmiştir. “Bilgi Odaklı Ekonomik Kalkınma” temalı programlar yardımıyla ise AR-GE faaliyetleri, bilgi ve teknoloji kullanımının yaygınlaştırılması, yenilik üretme kapasitesinin geliştirilmesi gibi spesifik konulara katkı sağlanması amaçlanmıştır.
Katılımcı bir süreç ile tespit edilen İstanbul Bölgesinin öncelikli müdahale alanlarına destekler, 2011 yılında da toplamda 50 Milyon TL bütçeli iki ana başlık altında üç mali destek programı ile devam etmiştir. Program başlıkları ise “Çevre ve Enerji Dostu İstanbul” ile “Engelsiz İstanbul” olarak belirlenmiştir. “Çevre ve Enerji Dostu İstanbul” teması ile öncelikli olarak eko-yenilikçi ürün, sistem, süreç, teknoloji ve hizmetlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. Sanayide, binalarda ve ulaşımda çevresel etki ve enerji talebinin azaltılması, enerji verimliliğinin artırılması, temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına yönelik eko-yenilikçi faaliyetlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması ise programın diğer hedefleridir.
2012 yılı başında ise üç ana başlık altında ilan edilen, “Bilgi Odaklı Ekonomik Kalkınma,” “Küresel Turizm Merkezi İstanbul,” “Çocukların ve Gençlerin Girişimcilik, Beceri ve Geleceklerini Destekleme,” mali destek programlarında başarılı olan 124 projeye toplam 95 milyon TL tutarında hibe desteği verilmiştir. “Bilgi Odaklı Ekonomik Kalkınma” teması ile rekabetçilik ve yenilik üretme kapasitesinin geliştirilmesi, bilgi ve teknolojinin üretilmesi ve ekonomik değere dönüştürülmesine yönelik girişimcilik kapasitesinin geliştirilmesi yanı sıra bilgi ve teknoloji transferini sağlayacak işbirliği ağlarının oluşturulması hedeflenmiştir.
2012 yılının Aralık ayında bütçe toplamı 110 milyon TL olan dört ana başlık altında altı adet mali destek programı ilan edilmiştir. Bu dört başlıktan “Bilgi ve İletişim Teknolojileri Odaklı Ekonomik Kalkınma” ve “Yaratıcı Endüstrilerin Geliştirilmesi” programlarına sadece kar amacı gütmeyen kurumlar değil, işletmeler de başvurabilmektedir. Bu iki ana başlıkla İstanbul’un yenilik üretme, inovasyon kapasitesini geliştirmek ve dolayısıyla rekabet gücünü artırmak, İstanbul’un küresel rakipleri karşısında daha rekabetçi bir konuma gelmesine katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Bir diğer başlık “Afetlere Hazırlık” programı ile İstanbul’da yaşam ve mekân kalitesi yüksek, güvenli yerleşimler oluşturacak şekilde afet yönetim sisteminin etkinleştirilerek uygulama kapasitesinin arttırılması ve afet risklerinin azaltılmasına katkıda bulunacak projelerin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Hibe desteği verilecek son başlık ise “Sosyal İçermeye Yönelik Küçük Ölçekli Altyapı” olarak belirlenmiştir.
Kalkınma Ajanslarının bir diğer destek mekanizması olan “Doğrudan Faaliyet Desteği” programının öncelikleri arasında bölgenin Ar-Ge ve yenilik potansiyelinin geliştirilmesine yönelik araştırma faaliyetleri ile çevresel sürdürülebilirliğin ve enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik araştırma ve fizibilite faaliyetleri yer almaktadır. Bu yöntem ile 2011 yılında toplamda 41 başvuru içerisinden 13 projeye, 2012 yılında ise 73 başvuru içerisinden 18 projeye destek verilmiştir.
İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanmış olan 2010-2013 İstanbul Bölge Planının geçerlilik süresi 2013 yılı sonunda dolacaktır. Bu nedenle İSTKA, 2014-2023 İstanbul Bölge Planı hazırlık çalışmalarına başlamış olup çalışma kapsamında paydaş görüşlerinin alınacağı katılımlı süreçler yinelenecek ve bölgenin geleceğine dair politika önerileri geliştirilecektir
