Blog / İzmir´de Temiz Üretim Uygulamaları
İzmir´de Temiz Üretim Uygulamaları
Sibel ERSİN / İzmir Kalkınma Ajansı Planlama Programlama Koordinasyon Birim Başkanı İzmir´de Temiz Üretim Uygulamaları
İZMİR’DE EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) UYGULAMALARININ YAYGINLAŞTIRILMASI PROJESİ
Eko-verimlilik, yüksek verime sahip üretim teknoloji ve yöntemlerinin kullanımıyla, aynı miktarda üretim için daha az doğal kaynak ve enerji kullanımı ve daha az atık üretimi prensibine dayanmaktadır. Bu niteliği ile sadece çevresel kaygılara değil, “doğal kaynakların korunması”, “endüstriyel verimlilik” ve “ekonomik kalkınma” gibi pek çok farklı alana da hitap etmektedir. Kısacası eko-verimlilik, üretimde verimliliği artırarak, hem çevresel hem de ekonomik fayda sağlanması anlamına gelmektedir.
Öte yandan İzmir için 2010-2013 dönemini kapsayan İzmir Bölge Planı’nda İzmir için belirlenen Vizyon “Koruyarak Gelişen, Üreterek Büyüyen, Yenilikçi İzmir” olmuştur. Bu vizyona erişmek için İzmir Bölgesel Kalkınma’da “Sürdürülebilir Kalkınma” yı temel ilkelerden biri edinmiştir. Bu çerçevede Eko-verimlilik uygulamalarının yaygınlaştırılması bu ilke ile bu vizyona ulaşmak adına kullanabileceğimiz en uygun araçlardan biri olarak ortaya çıkmaktadır.
Yine Bölge Planı’ndan ve içeriğinden söz etmemiz gerekirse “İşletmelerde Rekabet Edebilirlik” gelişme ekseni altında yer alan “KOBİ Temiz Üretim Uygulamalarının Artırılması” “Bölgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Geliştirilmesi” ve “Enerji Verimliliğinin Sağlanması” stratejik öncelikleri belirlenmiştir. Bu öncelikler altındaki hedeflere ulaşmak için İzmir Bölgesel Yenilik Stratejisi çalışmamızdan hemen sonra “İzmir’de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılmasına Yönelik Strateji Çalışması”nı ortaya koyduğumuzu söyleyebiliriz.
Bu çalışmayı detaylandırmadan önce başlangıç noktası ve işbirliklerimizle ilgili bilgi vermek isterim.
Son yıllarda, ülkemizde yürütülen eko-verimlilik (temiz üretim) alanında ulusal ve bölgesel çalışmalar ve bu çalışmaların sonucunda sanayide önemli kazanımların sağlanabildiği görülmüştür. Söz konusu gelişmeleri yakından izleyen ve ilgili etkinliklerde yer alan İzmir Kalkınma Ajansı’nın (İZKA) girişimiyle, İzmir bölgesinde eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalara hız kazandırılması konusu gündeme geldi. Bu kapsamda Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)’nın ulusal ölçekteki çalışmalarındaki deneyiminden dolayı bölgede yürütülecek çalışmada bir ortaklık gündeme gelmiş ve çalışmalara yönelik bir işbirliği protokolü imzalandı. Bu aşamada sanayiyi temsilen Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) da işbirliği yapılan bölgesel diğer paydaş oldu. Ekim 2011-Mayıs 2012 tarihleri arasında yürütülen İzmir’de Ekoverimlilik Uygulamalarının Yaygınlaştırılmasına Yönelik Strateji Çalışması kapsamında, eko-verimlilik (temiz üretim) konusu ile ilgili mevcut durum kapasite, kaynak, yapılan çalışmalar ve ihtiyaçlar bağlamında değerlendirildi, proje bölgesinde yer alan endüstriyel sektörler temiz üretime uygunlukları bazında önceliklendirildi. Bölgesel bazda temiz üretim uygulamalarının yapılması gereken öncelikli 6 sektör şu şekilde belirlendi: Ana metal sanayi, Kimyasal madde ve ürünleri imalatı, Gıda ürünleri ve içecek imalat, Tekstil ürünleri ve Giyim eşyası imalatı, Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı.
Birinci aşamada stratejinin oluşturulmasına yönelik olarak bölgede yaklaşık 50 üzerinde kurum ve kuruluş temsilcisinin katılım sağladığı bir çalıştay gerçekleştirildi. Öte yandan bölgesel temiz üretim uzmanlarının yetiştirilmesine yönelik uygulamalı bir eğitim düzenlendi. Sertifikaların da verildiği bu eğitime toplam 33 uzman katılım sağladı. Bununla birlikte ekoverimlilik ve temiz üretim uygulamalarına yönelik Yerel Yönetimler neler yapabilir? konusunda yerel yöneticilere yönelik bir eğitim düzenlendi ve yine kaymakam ve belediye başkanı düzeyleri de dahil olmak üzere 40’ı aşkın yerel yöneticinin katılımı sağlandı. Bu çalışmalarda bölgesel ekoverimlilik stratejisinin ortaya çıkmış olmasının yanı sıra elde ettiğimiz en büyük kazanım bölgede konuya ilişkin farkındalık, kapasite ve sahiplenmenin sağlanmış olmasıdır.
Projenin ikinci aşaması İzmir’de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Yönelik Pilot Uygulama Aşaması’dır. İZKA ve TTGV işbirliğiyle yürütülmesi planlanan çalışmada, Durum Değerlendirme Aşamasında elde edilen sonuçlar ve geliştirilen öneriler de dikkate alınarak, eko-verimlilik (temiz üretim) ile ilgili bölgesel kapasitenin geliştirilmesi, pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi ve çıktıların yaygınlaştırılması hedeflenmekte. Her bir pilot uygulama faaliyetleri konusunda uzman kişilerce belirlenecek bu doğrultuda temiz üretime yönelik pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Program kapsamında her bir pilot uygulamanın uygulama sonrası izleme süreci gerçekleştirilecektir. Programın üçüncü aşamasında kapasite geliştirme ve yaygınlaştırma faaliyetleri yer alacaktır.
Eko verimlilik uygulamaları aracılığıyla küresel çapta üretim verimliliği sağlandığı görülmektedir. Fakat bu kapasitenin ve bilincin artırılmasına yönelik sonuç verecek en önemli uygulama pilot uygulamaların gerçekleştirilmesidir. Tüm bu çalışmalar sayesinde az maliyetli yatırımlarla geri dönüş süresi kısa olan yenilikçi süreçlerin yaşanabildiğinin çarpıcı örneklerle gösterilmesi söz konusu olabilecektir. Bölgedeki işletmelerde az kaynak, hammadde kullanımı ve atık azaltımı ile işletme maliyetlerinin büyük oranda azaltılabilmesi sağlanacak, bu şekilde gerek yeni çevresel mevzuata uyum gerekse sürdürülebilir kalkınma ilkeleri ile uyumlu bir model uygulaması hayata geçmiş olacaktır. Ayrıca Pilot uygulama sonunda Ege Bölgesi kalkınma ajansları ile birlikte havza bazında yapılacak bir işbirliği çalışmasının etkisinin daha yüksek olabilecektir. Bundan hareketle önümüzdeki süreçte uygulamaların yaygınlaştırılması amacıyla Ege Bölgesi’ndeki kalkınma ajansları ile birlikte çalışmak çalışmanın etkisini artırabilecektir.
